โรคหลอดเลือดสมองกับโรคหลอดเลือดแดงคาโรติดตีบ
หลอดเลือดแดงคาโรติด (carotid artery) เป็นหลอดเลือดแดงใหญ่ที่บริเวณคอ มีทั้ง 2 ข้าง แตกแขนงโดยตรงมาจากหลอดเลือดใหญ่บริเวณทรวงอก ทำหน้าที่ไปเลี้ยงสมองส่วนหน้าทั้งสองข้างซึ่งเป็นส่วนใหญ่ของสมองทั้งหมด โรคหลอดเลือดแดงคาโรติดตีบหรืออุดตันทำให้เกิดสมองขาดเลือดได้ ส่งผลให้เกิดอาการหน้าเบี้ยว พูดไม่ชัด แขนขาอ่อนแรง พูดไม่ได้หรือฟังไม่เข้าใจ
การตรวจหลอดเลือดด้วยอัลตราซาวน์สามารถทำให้เห็นสภาพหลอดเลือดได้ชัดเจนว่ามีไขมันหินปูน (atherosclerotic plaque) สะสมที่ผนังหลอดเลือดหรือไม่ โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่มีโรคดังต่อไปนี้
- โรคความดันโลหิตสูง
- โรคเบาหวาน
- โรคไขมันในเลือดสูง
- เคยมีอาการของสมองขาดเลือดมาก่อน
- มีประวัติสูบบุหรี่หรือใกล้ชิดกับคนที่สูบบุหรี่
- บุคคลในครอบครัวมีโรคหลอดเลือดสมองหรือโรคหัวใจ
- แพทย์ตรวจพบเสียงผิดปกติที่หลอดเลือดบริเวณลำคอ (carotid bruit)
- ผู้ป่วยมีประวัติตามองไม่เห็นชั่วคราวข้างเดียว (transient monocular blindness)
- เนื่องจากหลอดเลือดแดง carotid ที่ไปเลี้ยงสมอง จะมีแขนงไปเลี้ยงลูกตาโดยตรง หากมีอาการมองไม่เห็นที่เป็นลักษณะภาพมืดไปบางส่วนหรือทั้งหมด อาจเกิดจากลิ่มเลือดหรือไขมันที่หลุดมาจากกหลอดเลือดแดง carotid หรือ internal carotid
การตรวจวินิจฉัยโรคหลอดเลือดแดงคาโรติด
การตรวจวินิจฉัยด้วยเครื่องมืออื่น ได้แก่ CTA Brain and neck หรือ MRA Brain and neck จะสามารถเห็นลักษณะทางกายภาพของหลอดเลือดแดงที่สำคัญทั้งหมด แต่จะไม่เห็นความผิดปกติภายในหลอดเลือดละเอียดชัดเจนเท่ากับการตรวจด้วยเครื่องอัลตร้าซาวด์
การรักษาโรคหลอดเลือดแดงคาโรติด
- ควบคุมอาหารที่ทำให้เกิดไขมันเกาะหลอดเลือดมากขึ้น
- ทานยาโรคประจำตัวและยาต้านเกล็ดเลือด (antiplatelet) เพื่อลดปัจจัยเสี่ยงต่อหลอดเลือดตีบมากขึ้น
- หากหลอดเลือดแดง internal carotid หรือ carotid bulb ตีบมากจนมีผลต่อสมอง แพทย์อาจตรวจเพิ่มเติมด้วย CT Perfusion Brain เพื่อประเมินดูปริมาณเลือดที่ไปเลี้ยงสมองว่าเพียงพอหรือไม่ และพิจารณาการรักษาดังนี้
- Carotid artery stenting (CAS) เป็นการรักษาโดยการสวนหลอดเลือดแดงจากหลอดเลือดแดงใหญ่บริเวณขาหนีบ และนำอุปกรณ์สายสวนหลอดเลือดขึ้นไปฉีดสีดูหลอดเลือดที่ตีบ และทำการใช้บอลลูนขยายหลอดเลือดที่ตีบพร้อมกับวางขดลวด (stent) เพื่อถ่างขยายหลอดเลือดที่มีปัญหา วิธีนี้มีข้อดีคือไม่ต้องผ่าตัด ระยะเวลาพักฟื้นไม่นาน ข้อเสียคือหลอดเลือดที่ตีบอาจขยายได้ไม่เต็มที่
- Carotid endarterectomy (CEA) เป็นการรักษาโดยการผ่าตัดหลอดเลือดที่ตีบโดยตรง นำเอาไขมันหินปูน (plaque) ที่เกาะจับที่ผนังหลอดเลือดออกมา โดยศัลยแพทย์อาจจะใช้ผนังของหลอดเลือดดำมาเพิ่มขนาดหลอดเลือดแดง วิธีนี้มีข้อดีคือหลอดเลือดที่ตีบจะมีขนาดกลับมาปกติได้มากกว่า ข้อเสียคือการผ่าตัดอาจจะต้องดมยาสลบและใช้ระยะเวลาพักฟื้นนานกว่า
