ศัลยศาสตร์กระดูกสันหลัง

ปัญหาสุขภาพเกี่ยวกับกระดูกและข้อที่พบมากในปัจจุบัน หนึ่งในนั้น คือ อาการปวดหลัง ซึ่งเป็นภาวะผิดปกติที่พบได้ทุกช่วงวัย เกิดได้จากหลายปัจจัย เช่น พฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวัน การเคลื่อนไหวผิดท่าทาง ความเสื่อมของร่างกายตามวัย ความผิดปกติแต่กำเนิด หรืออุบัติเหตุต่าง ๆ 

หากสังเกตพบว่ามีอาการปวดหลังเรื้อรัง ไม่ควรชะล่าใจ หรือปล่อยทิ้งไว้นาน เพราะอาการปวดหลังที่กวนใจเล็ก ๆ น้อย ๆ นี้ อาจนำไปสู่สัญญาณของโรคกระดูกสันหลังที่มีความรุนแรงมากขึ้นได้ เช่น กระดูกก้านคอเสื่อม กระดูกสันหลังเสื่อม กระดูกสันหลังคด กระดูกสันหลังเคลื่อนทับเส้นประสาท หมอนรองกระดูกสันหลังเสื่อม เนื้องอกกระดูกสันหลัง เป็นต้น

ดังนั้น เมื่อพบว่ามีอาการปวดหลังเป็นเวลานาน แม้จะลองเปลี่ยนอิริยาบถ ปรับพฤติกรรม หรือยืดกล้ามเนื้อบ่อย ๆ แล้ว ยังไม่รู้สึกดีขึ้น แนะนำให้ขอรับคำปรึกษา และตรวจร่างกายอย่างละเอียดกับศัลยแพทย์ผู้ชำนาญการด้านกระดูกสันหลัง เพื่อคัดกรองและวินิจฉัยความผิดปกติ พร้อมค้นหาแนวทางการรักษาที่เหมาะสม ช่วยลดความเจ็บปวด และยกระดับคุณภาพชีวิตให้ดีขึ้นโดยเร็วที่สุด

ศัลยศาสตร์กระดูกสันหลัง คืออะไร?

กระดูกสันหลัง เป็นอวัยวะที่มีความสำคัญมาก เพราะแนวกระดูกสันหลังไม่ได้ทำหน้าที่เป็นเพียงโครงสร้างหลักในการค้ำยันร่างกายให้สามารถตั้งตรงได้อย่างมั่นคงเท่านั้น แต่ยังทำหน้าที่ปกป้องไขสันหลัง และทำงานร่วมกับระบบประสาทและสมอง ส่งต่อคำสั่งจากสมองไปยังอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกาย หากกระดูกสันหลังได้รับการกระทบกระเทือน หรือถูกกดทับ จะส่งผลต่อการควบคุมการเคลื่อนไหว การรับรู้ความรู้สึกของแขน-ขา ทำให้รู้สึกปวด ชา อ่อนแรง หรือพิการได้

และเมื่อเกิดความผิดปกติของแนวกระดูกสันหลัง ศัลยแพทย์กระดูกและข้อ สาขาศัลยศาสตร์กระดูกสันหลัง จะเป็นผู้ทำหน้าที่ตรวจวินิจฉัยและพิจารณาหาแนวทางรักษาที่เหมาะสมและตรวจจุด เพื่อให้คนไข้หายจากอาการเจ็บปวด และกลับมาใช้ชีวิตประจำวันได้ดี ทำกิจกรรมที่ชื่นชอบได้อย่างมีความสุข

ศัลยแพทย์กระดูกสันหลัง แตกต่างจากศัลยแพทย์กระดูกและข้อ สาขาอื่นอย่างไร?

ศัลยแพทย์กระดูกสันหลัง คือ ศัลยแพทย์กระดูกและข้อที่ มีความชำนาญเฉพาะทางในการวินิจฉัยและรักษาความผิดปกติของแนวกระดูกสันหลังทุกส่วน ได้แก่

• กระดูกสันหลังส่วนคอ (Cervical-Spine: C-Spine) มีทั้งหมด 7 ชิ้น
• กระดูกสันหลังส่วนอก (Thoracic-Spine: T-Spine) มีทั้งหมด 12 ชิ้น
• กระดูกสันหลังส่วนเอว (Lumba-Spine: L-Spine) มีทั้งหมด 5 ชิ้น
• กระดูกกระเบนเหน็บ (Sacrum)
• กระดูกก้นกบ (Coccyx)

ศัลยแพทย์กระดูกสันหลังจะพิจารณาหาแนวทางการรักษาที่เหมาะกับตัวโรค อาการ และการใช้ชีวิตของคนไข้ เพื่อให้สามารถใช้ชีวิตได้อย่างมีคุณภาพมากที่สุด ซึ่งสามารถแบ่งแนวทางการรักษาออกเป็น 2 วิธีหลัก ๆ คือ

• การรักษาโดยไม่ผ่าตัด เช่น การทำกายภาพบำบัด การรับประทานยา การฉีดยาระงับปวดตามจุดต่าง ๆ เป็นต้น
• การรักษาด้วยการผ่าตัด เช่น การผ่าตัดแผลเล็ก การผ่าตัดเปลี่ยนข้อกระดูกสันหลัง การผ่าตัดเปลี่ยนหมอนรองกระดูกสันหลัง เป็นต้น

ศัลยแพทย์กระดูกและข้อ สาขาศัลยศาสตร์กระดูกสันหลัง โรงพยาบาลเมดพาร์ค มีความชำนาญในการวินิจฉัยและเลือกแนวทางการรักษาแบบองค์รว ร่วมกับแพทย์และสหวิชาชีพสาขาที่เกี่ยวข้อง เพื่อออกแบบวิธีรักษาที่มอบคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุดให้คนไข้สามารถพึ่งพาตนเอง และใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างมีความสุข โดยเปิดโอกาสให้คนไข้และครอบครัว มีส่วนร่วมในการตัดสินใจเลือกแนวทางการรักษาที่ตรงกับความต้องการมากที่สุด

ทำไมควรตรวจรักษากระดูกสันหลัง ที่โรงพยาบาลเมดพาร์ค

• ตรวจวินิจฉัยและรักษาโดยศัลยแพทย์เฉพาะทาง ด้านศัลยศาสตร์กระดูกสันหลัง ที่มีความชำนาญในการรักษาภาวะผิดปกติเกี่ยวกับกระดูกสันหลังที่มีความยากซับซ้อนมานานกว่าสิบปี ผ่านการฝึกอบรมจากต่างประเทศ และได้รับการยอมรับจากศัลยแพทย์กระดูกและข้อในระดับประเทศ
• มีการวินิจฉัยและปรึกษาหาแนวทางการรักษาภาวะผิดปกติทางกระดูกสันหลัง ร่วมกับสหวิชาชีพหลากหลายสาขา เช่น ศัลยแพทย์หลอดเลือด ศัลยแพทย์ระบบประสาทและสมอง รังสีแพทย์ นักเทคนิคการแพทย์ วิสัญญีแพทย์เฉพาะทางด้านการระงับปวด เพื่อค้นหาแนวทางการรักษาที่เหมาะสมกับสุขภาพ ร่างกาย ไลฟ์สไตล์ ตรงกับความต้องการของคนไข้และครอบครัวมากที่สุด
• มีความพร้อมในด้านเครื่องมือแพทย์ เทคโนโลยีทางการแพทย์ และนวัตกรรมทางการแพทย์ ที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของการตรวจวินิจฉัยและรักษา เช่น การผ่าตัดแผลเล็ก เจ็บน้อย เสียเลือดน้อย ฟื้นตัวไว ลดภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นระหว่างการผ่าตัด ผลลัพธ์การรักษาเป็นที่น่าพอใจ หรือตรงตามแผนการรักษาที่วางไว้ ช่วยให้คนไข้กลับไปใช้ชีวิตประจำวันอย่างมีคุณภาพได้ดีขึ้น เป็นต้น
• มีทีมแพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู และนักกายภาพบำบัด ประจำศูนย์เวชศาสตร์ฟื้นฟูและกายภาพบำบัด ให้การดูแลและให้คำแนะนำอย่างใกล้ชิดในการฟื้นฟูสุขภาพภายหลังผ่าตัด เพื่อให้คนไข้มีคุณภาพชีวิตที่ดี สามารถดูแลตนเองได้ดี หรือสามารถกลับมาทำกิจกรรมที่ชื่นชอบได้ตามต้องการ

โรคและภาวะผิดปกติเกี่ยวกับกระดูกสันหลัง

• โรคหมอนรองกระดูกปลิ้นทับเส้นประสาท 
• โรคหมอนรองกระดูกคอเคลื่อนทับเส้นประสาท
• โรคข้อกระดูกสันหลังอักเสบจากการยึดติด 
• โรคหมอนรองกระดูกสันหลังเสื่อม
• โรคกระดูกต้นคอเสื่อมกดทับเส้นประสาท 
• โรคโพรงกระดูกสันหลังตีบแคบ 
• โรคกระดูกเอวกดทับเส้นประสาท 
• โรคกระดูกสันหลังคดในผู้ใหญ่
• โรคกระดูกสันหลังคดในเด็กและวัยรุ่น
• โรคกระดูกสันหลังยุบตัวจากภาวะกระดูกพรุน
• โรคมะเร็งกระดูกสันหลัง
• ภาวะติดเชื้อในกระดูกสันหลัง
• กระดูกงอกบริเวณกระดูกสันหลัง 
• ความบกพร่องของกระดูกไขสันหลัง 
• การบาดเจ็บของกระดูกไขสันหลัง 
• เนื้องอกกดทับไขสันหลัง
• การติดเชื้อที่กระดูกสันหลัง
• ออฟฟิศซินโดรม
• ปวดคอ
• ปวดหลังส่วนล่างในผู้ใหญ่
• หลังค่อม

การบริการของศัลยแพทย์เฉพาะทางด้านกระดูกสันหลัง

• ตรวจวินิจฉัยภาวะผิดปกติเกี่ยวกับกระดูกสันหลัง เช่น
  
  • การตรวจคัดกรองกระดูกสันหลังทุกส่วนด้วย MRI 
  • การตรวจวิเคราะห์องค์ประกอบของร่างกายและความหนาแน่นของกระดูก 
  • การทดสอบทางห้องปฏิบัติการทางการแพทย์
• รักษาภาวะผิดปกติเกี่ยวกับกระดูกสันหลัง แบ่งได้ 2 วิธีหลัก ๆ คือ
  • การรักษาแบบไม่ผ่าตัด เช่น
    • การเฝ้าสังเกตอาการ ร่วมกับการปรับพฤติกรรม
    • การรับประทานยาบรรเทาการอักเสบ ปวด ตึง
    • การกายภาพบำบัด
    • การสวมใส่อุปกรณ์พยุงหลัง
    • การฉีดยาระงับปวด
  • การรักษาด้วยการผ่าตัด เช่น
    • การฉีดซีเมนต์ยึดตรึงกระดูกสันหลัง
    • การผ่าตัดกระดูกสันหลังคด เช่น การผ่าตัดใส่โลหะดามกระดูกด้วยแท่งโลหะ การผ่าตัดเข้าทางด้านหน้าและช่องอกเพื่อเชื่อมกระดูกสันหลังทางด้านหน้า การผ่าตัดใส่โลหะดามกระดูกชนิดต่าง ๆ การผ่าตัดแบบเชื่อมข้อกระดูกสันหลัง การผ่าตัดแบบไม่เชื่อมข้อกระดูกสันหลัง เป็นต้น
    • การผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบแผลเล็ก (MIS) เช่น การผ่าตัดกระดูกสันหลังด้วยการส่องกล้อง การผ่าตัดกระดูกสันหลังด้วยหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด การผ่าตัดกระดูกสันหลังด้วยปัญญาประดิษฐ์ เป็นต้น
    •  การผ่าตัดขยายโพรงกระดูกสันหลัง
    • การผ่าตัดกระดูกสันหลังส่วนคอจากด้านหน้า
    • การผ่าตัดเปิดบางส่วนของกระดูกลามินาออก
    • การผ่าตัดกระดูกสันหลังทับเส้นประสาทด้วยเทคนิคลามิเนกโตมี
    • การผ่าตัดเปลี่ยนหมอนรองกระดูกบริเวณคอ

อุปกรณ์และเครื่องมือแพทย์ที่เกี่ยวข้อง

• การตรวจวินิจฉัย
  
  • การตรวจด้วยเครื่องเอกซเรย์ (X-Ray)
  • การตรวจด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT-Scan)
  • การตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI)
• การรักษา 
  
  • เครื่องเอกซเรย์เคลื่อนที่แบบซีอาร์ม (C-Arm)
  • กล้องเอนโดสโคป (Endoscope)
  • หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดกระดูกสันหลัง (Robotic Spinal Surgery)

อาการผิดปกติของกระดูกสันหลัง ที่สังเกตได้ด้วยตนเอง

• ร่างกายด้านซ้ายและขวาไม่สมมาตรกัน เช่น ไหล่ไม่เท่ากัน กระดูกสะบักสองข้างนูนไม่เท่ากัน เอวไม่เสมอกัน หรือสะโพกสูงต่ำไม่เท่ากัน เป็นต้น
• กระดูกสันหลังผิดรูป หรือหลังค่อมผิดปกติ
• ปวดคอ ปวดชาร้าวลงขา รู้สึกเสียวแปล๊บตามมือ แขน เท้า ขา 
• มีอาการมือ แขน ขา และเท้าอ่อนแรง
• มีปัญหาเกี่ยวกับการเดิน และการทรงตัว
• เดินได้ในระยะสั้น ๆ รู้สึกปวดจนต้องหยุดพักสักครู่ถึงจะเริ่มเดินได้อีกครั้ง
• ชารอบทวารหนัก ปัสสาวะเล็ดเมื่อไอหรือจาม กลั้นปัสสาวะหรืออุจจาระไม่ได้
• ปวดหลังมาก แม้เปลี่ยนท่านั่ง ยืน เดิน หรือนอนราบแล้วก็ยังไม่ทุเลาลง
• ปวดรุนแรงจนไม่สามารถนอน หรือรู้สึกมากปวดจนตื่น
• ปวดรุนแรง แม้จะรับประทานยา หรือทำกายภาพบำบัดแล้วก็ไม่ดีขึ้น

ใครบ้าง มีปัจจัยเสี่ยงต่ออาการเหล่านี้

• มีประวัติสมาชิกในครอบครัว ป่วยด้วยโรคกระดูกชนิดต่าง ๆ
• มีภาวะผิดปกติของกระดูกแต่กำเนิด
• มีภาวะผิดปกติของระบบประสาทและกล้ามเนื้อบางชนิด เช่น สมองพิการ กล้ามเนื้อเสื่อม เป็นต้น
• มีพฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวันที่เสี่ยงทำให้เกิดความผิดปกติของกระดูกสันหลัง เช่น นั่งไม่ถูกท่า ยกของหนัก 
• มีการบาดเจ็บบริเวณกระดูกสันหลัง และไขสันหลัง
• เคยเข้ารับการผ่าตัดบริเวณทรวงอก หรือแนวกระดูกสันหลัง

อุปสรรคและข้อจำกัดในการรักษากระดูกสันหลัง

• เข้ารับการรักษาจากศัลยแพทย์เฉพาะทางด้านศัลยศาสตร์กระดูกสันหลังล่าช้า ทำให้พลาดโอกาสที่ดีที่สุดที่สามารถรักษาให้หายดี หรือบรรเทาอาการเจ็บปวดลงได้มากกว่าในปัจจุบัน
• คนไข้ได้รับการรักษาที่ไม่เหมาะสม เช่น ซื้อยามารับประทานเอง รักษาด้วยการนวดโดยผู้ที่ขาดความรู้ความชำนาญอย่างแท้จริง ทำให้บาดเจ็บ เจ็บปวดรุนแรงขึ้น หรือเป็นอันตรายมากขึ้น
• มองข้ามอาการเจ็บป่วยที่เกิดขึ้น เช่น อาการชา แขนขาอ่อนแรง เป็นระยะเวลานาน จนทำให้การผ่าตัดรักษาไม่ได้ผลดีเท่าที่ควร เนื่องจากเส้นประสาทถูกกดทับเป็นเวลานาน โอกาสฟื้นตัวได้ดีจะลดลงมากขึ้น
• คนไข้กลัวการผ่าตัด เพราะมีความเชื่อว่าอาจทำให้เป็นอัมพาต หรือพิการ ซึ่งในความเป็นจริงการผ่าตัดกระดูกสันหลัง โดยเฉพาะการผ่าตัดกระดูกคอ เป็นหัตถการที่ให้ผลลัพธ์การรักษาที่ดีมาก คนไข้สามารถลุกยืน หรือเดินได้ในวันรุ่งขึ้น
• มีอาการแทรกซ้อนจากภาวะกระดูกพรุน ซึ่งส่งผลต่อการรักษาเป็นอย่างมาก

ความเสี่ยงและภาวะแทรกซ้อนที่อาจพบได้ในระหว่างการรักษากระดูกสันหลัง

การรักษาโรคกระดูกสันหลังบางชนิด อาจมีผลกระทบบางอย่างต่อร่างกาย เช่น

• มีอาการชาตามมือ แขน ขา และเท้า
• มีอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรง
• ทรงตัวได้ไม่ดี
• ควบคุมการขับถ่ายไม่ได้
• เป็นอัมพาต

คำถามที่พบบ่อย

• Q: กระดูกสันหลังเสื่อม หรือหมอนรองกระดูกสันหลังเสื่อมตามธรรมชาติ มียารักษาหรือไม่?
  A: ปัจจุบันยังไม่มียารักษา เพราะความเสื่อมเป็นไปตามธรรมชาติ แต่คนไข้สามารถดูแลตัวเองได้โดยหลีกเลี่ยงปัจจัยที่ทำให้กระดูกเสื่อม เพื่อชะลอความเสื่อมให้ช้าลง
• Q: ผ่าตัดกระดูกสันหลัง อาจทำให้เดินไม่ได้จริงหรือ?
  A: ปัจจุบันการผ่าตัดกระดูกสันหลังมีความปลอดภัย และแม่นยำสูง จึงลดความเสี่ยงที่จะเดินไม่ได้ ได้ดีกว่าในอดีตมาก โดยเฉพาะหากได้รับการผ่าตัดโดยศัลยแพทย์ฯ ที่มีความชำนาญ และประสบการณ์สูง มีทีมสหวิชาชีพที่มีความพร้อม และมีเทคโนโลยีทางการแพทย์ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการรักษา ก็จะช่วยให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีและเป็นไปตามที่ศัลยแพทย์ได้วางแผนไว้
• Q: การผ่าตัดกระดูกสันหลัง มีโอกาสหายดีหรือไม่?
  A: การผ่าตัดกระดูกสันหลัง ให้ผลลัพธ์ที่พึงพอใจถึง 90 - 95% ยกเว้นคนไข้บางราย ที่มีภาวะติดเชื้อจากแผลผ่าตัด ซึ่งพบได้ประมาณ 1 - 2% เท่านั้น
• Q: กรณีเป็นการผ่าตัดซ้ำ เพื่อแก้ไขผลลัพธ์จากการผ่าตัดรักษาภาวะผิดปกติของกระดูกสันหลังที่ผ่านมา จะช่วยให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีขึ้นหรือไม่?
  A: ขึ้นอยู่กับว่าการผ่าตัดนั้น ๆ ผ่านมานานเท่าไร เพราะยิ่งทิ้งระยะเวลาหลังการผ่าตัดมานานหลายปี ก็จะยิ่งทำให้เกิดพังผืดบริเวณจุดที่ผ่าตัด ส่งผลทำให้ผ่าตัดได้ยากขึ้น ซึ่งการเลาะพังผืดจะยิ่งเพิ่มความเสี่ยงในการทำให้เยื่อหุ้มเส้นประสาทฉีกขาดมากกว่าคนไข้ที่ยังไม่เคยผ่าตัดมาก่อน ซึ่งกรณีนี้จะพบความเสี่ยงประมาณ 2 - 3%
• Q: การใส่นอตยึดกระดูกสันหลัง จะก้มหลัง หรือกลับไปเล่นกีฬาได้ไหม?
  A: สามารถก้มหลังได้ตามปกติ ยกเว้นกรณีใส่นอตยาวหลายข้อ อาจทำให้ก้มหลังได้ไม่มาก แต่ก็ยังสามารถก้มได้ในองศาที่ใกล้เคียงปกติ ส่วนการเล่นกีฬา แพทย์จะเป็นผู้พิจารณาตามความเหมาะสมว่ากีฬาชนิดนั้น ๆ จะส่งผลทำให้เกิดภาวะหลังเสื่อม หรือมีปัญหาอื่น ๆ ตามมามากน้อยเพียงใด
• Q: การใส่นอตยึดกระดูกสันหลัง เป็นสาเหตุที่ทำให้กระดูกสันหลังข้อใกล้เคียงเสื่อม จนต้องกลับมาผ่าตัดอีกหรือไม่?
  A: ความเสื่อมของกระดูกสันหลังข้ออื่น ๆ ที่ทำให้ต้องผ่าตัดซ้ำ ไม่ได้เกิดจากการผ่าตัดใส่นอตยึดกระดูกสันหลังเพียงอย่างเดียว แต่ขึ้นอยู่กับปัจจัยอื่น ๆ เช่น การก้ม หรือเงยบ่อย ๆ การยกของหนัก และความเสื่อมตามอายุที่เพิ่มขึ้น หากคนไข้ใส่ใจดูแลร่างกายเป็นอย่างดี ก็จะสามารถใช้ชีวิตตามปกติโดยไม่ต้องกลับมาผ่าตัดอีกได้นานเป็นสิบปี