ERCP ส่องกล้องท่อน้ำดี และตับอ่อน ขั้นตอน ข้อดี อาการบ่งชี้

เลือกหัวข้อที่อ่าน

• อาการบ่งชี้ที่ควรตรวจ ERCP
• โรคที่ตรวจ วินิจฉัย และ/หรือรักษาได้ด้วยวิธี ERCP
• ขั้นตอนการส่องกล้องตรวจท่อน้ำดี และตับอ่อน ERCP
• ผลข้างเคียง ภาวะแทรกซ้อนของการตรวจ ERCP
• ข้อดีของการตรวจ ERCP

ERCP ส่องกล้องท่อน้ำดี และตับอ่อน

ERCP ส่องกล้องท่อน้ำดีและตับอ่อน  คือ การตรวจวินิจฉัยและรักษาโรคในระบบทางเดินน้ำดีและตับอ่อนโดยการส่องกล้องผ่านทางปาก หลอดอาหาร กระเพาะอาการ ลำไส้เล็กส่วนต้น จนถึงรูเปิดร่วมของท่อน้ำดีและท่อตับอ่อน และฉีดสารทึบรังสี ถ่ายภาพเอกเรย์ขึ้นจอ เพื่อตรวจหาโรคหรือความผิดปกติของทางเดินน้ำดีและตับอ่อน เช่น นิ่วในท่อน้ำดี นิ่วในท่อตับอ่อน ท่อน้ำดีรั่วหรือท่อตับอ่อนรั่ว รวมถึงเนื้องอกหรือมะเร็งในท่อทางเดินน้ำดีหรือตับอ่อน สาเหตุที่ทำให้มีอาการปวดท้องรุนแรงตรงลิ้นปี่ ดีซ่าน ตัวเหลืองตาเหลือง คลื่นไส้ และอาเจียน ERCP ส่องกล้องท่อน้ำดี และตับอ่อน ช่วยกำจัดนิ่วในท่อน้ำดีออกได้ทันทีโดยไม่ต้องผ่าตัด สามารถรักษาโรคดีซ่านให้หายขาดได้ และช่วยตรวจหาเนื้องอก พังผืด หรือมะเร็งตับอ่อนได้อย่างรวดเร็ว นำไปสู่การรักษาที่มีประสิทธิภาพได้อย่างทันท่วงที

นิ่วในท่อน้ำดีและท่อตับอ่อน มีสาเหตุจากอะไร

• โรคอ้วน
• อาหารไขมันสูง
• เครื่องดื่มแอลกอฮอล์
• เบาหวาน
• โรคโลหิตจางบางชนิด

อาการบ่งชี้ที่ควรตรวจ ERCP

• ปวดท้องด้านขวาบน ใต้ชายโครงขวา และ/หรือร้าวไปด้านหลัง
•  จุกแน่นตรงลิ่นปี่ ปวดเสียดท้อง
• ดีซ่าน ตัวเหลืองตาเหลือง
• คลื่นไส้ อาเจียน 
• มีไข้ หนาวสั่น
• ท้องอืด อาหารไม่ย่อย
• เบื่ออาหาร น้ำหนักลด
• ปัสสาวะสีชา ปัสสาวะสีเข้ม
• อุจจาระสีขาว อุจจาระสีซีด

โรคที่ตรวจ วินิจฉัย และ/หรือรักษาได้ด้วยวิธี ERCP

• โรคในระบบทางเดินน้ำดี
  • นิ่วในท่อน้ำดี 
  • ท่อน้ำดีตีบตัน
  • พังผืดท่อน้ำดี 
  • ท่อน้ำดีรั่ว 
  • ท่อน้ำดีอักเสบ 
  • ติดเชื้อในท่อน้ำดี
  • ท่อน้ำดีอุดตัน
  • หูรูดท่อน้ำดีผิดปกติ 
  • เนื้องอกท่อน้ำดี 
  • มะเร็งท่อน้ำดี 
  • ท่อน้ำดีอักเสบแข็งปฐมภูมิ
• โรคในตับอ่อน
  
  • นิ่วในท่อตับอ่อน
  • ท่อตับอ่อนตีบแคบ
  • ตับอ่อนอักเสบ
  • ซีสต์หรือเนื้องอกที่ตับอ่อน
  • มะเร็งตับอ่อน

ขั้นตอนการส่องกล้องตรวจท่อน้ำดี และตับอ่อน ERCP

การส่องกล้องตรวจท่อน้ำดี และตับอ่อน ERCP รพ. เมดพาร์ค ยึดมาตรฐานสากล (Gold standard) ในการตรวจวินิจฉัยและรักษาโดยคำนึงถึงความปลอดภัยและผลสำเร็จในการรักษาเป็นสำคัญ โดยผู้เข้ารับการตรวจจะพักฟื้นที่ รพ. หลังการตรวจอย่างน้อย 24 ชม. เพื่อให้แน่ใจว่าปราศจากภาวะแทรกซ้อน และจะสามารถกลับบ้านได้ในวันถัด เมื่อมีผลการตรวจร่างกายเป็นปกติ

การเตรียมตัวก่อนการตรวจ ERCP

• ผู้ที่มีประวัติแพ้ยา อาหารทะเล สารทึบรังสี ต้องแจ้งให้แพทย์ทราบล่วงหน้าเพื่อให้แพทย์ปรับเปลี่ยนเป็นสารทึบรังสีชนิดพิเศษ
• งดการทานยาต้านการแข็งตัวของเกล็ดเลือด หรือยาละลายลิ่มเลือด เช่น Aspirin หรือ Plavix อย่างน้อย 7 วัน
• งดอาหาร งดบุหรี่ และเครื่องดื่มทุกชนิดก่อนเข้ารับการตรวจอย่างน้อย 6-8 ชม. แต่สามารถจิบน้ำเป็นระยะได้
• ผู้ที่สวมฟันปลอมทั้งปากหรือบางส่วน รวมถึงรีเทนเนอร์จัดฟันชนิดถอดได้ ให้ถอดออกก่อนเข้ารับการตรวจ
• ในวันตรวจ ให้ผู้เข้ารับการตรวจพาญาติสายตรงที่สามารถเซ็นใบยินยอมให้แพทย์ทำการรักษาต่อได้ในกรณีที่มีความจำเป็น หรือตรวจพบความผิดปกติ

ขั้นตอนระหว่างการตรวจ ERCP

• วิสัญญีแพทย์จะพิจารณาให้ยาชาเฉพาะที่ ยาพ่นคอ หรือยาระงับความรู้สึก ขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของแต่ละบุคคลและดุลยพินิจของแพทย์
• แพทย์ และพยาบาลจะสวมยางกันฟันให้ผู้รับการตรวจ และจัดท่านอนตะแคงข้าง
• แพทย์จะสอดกล้อง Endoscope ที่สามารถโค้งงอได้ ส่วนปลายติดเลนส์กำลังขยายสูงและใยแก้วนำแสงผ่านเข้าทางปาก ลงสู่หลอดอาหาร กระเพาะอาการ และลำไส้เล็กส่วนต้นจนถึงรูเปิดร่วมของท่อน้ำดีและตับอ่อน
• แพทย์จะทำการสอดสายเข้าไปในรูเปิดเพื่อฉีดสารทึบรังสี และถ่ายภาพเอกเรย์ขึ้นจอภาพ ในหลาย ๆ มุม เพื่อตรวจหาโรค หรือความผิดปกติของท่อทางเดินน้ำดีและตับอ่อน รวมถึงบริเวณที่มีการตีบแคบหรืออุดตัน
• หากแพทย์ตรวจพบรูเปิดทางเดินท่อน้ำดีตีบแคบ หรือทางเดินน้ำดีเคลื่อนไหวผิดปกติ แพทย์จะตัดขยายรูเปิดทางเดินน้ำดีออกให้กว้าง และใส่ท่อระบายน้ำดีคาไว้ให้น้ำดีระบายออกสู่ลำไส้เล็ก เพื่อลดอาการดีซ่าน ตัวเหลืองตาเหลือง
• หากแพทย์ตรวจพบนิ่วในทางเดินน้ำดี แพทย์จะกำจัดนิ่วออกโดยการใช้ลวดชนิดพิเศษ สวนเข้าไปที่ส่วนปลายของกล้อง Endoscope เพื่อไปเกี่ยว หรือคล้องเอานิ่วออกจากท่อทางเดินน้ำดีหรือท่อตับอ่อน โดยอาศัยกระแสไฟฟ้าเหนี่ยวนำ นิ่วจะตกลงสู่ลำไส้เล็กและจะถูกขับออกจากร่างกายผ่านการขับถ่ายออกทางลำไส้ใหญ่และทวารหนัก
• อีกวิธีหนึ่ง แพทย์จะกำจัดนิ่วออกโดยการใช้บอลลูนดันนิ่วในทางเดินน้ำดีขึ้นมา โดยการแทงส่วนปลายของกล้อง Endoscope ให้ทะลุอีกด้านหนึ่งของก้อนนิ่ว จากนั้นจึงขยายส่วนปลายของกล้องให้กางออกเป็นบอลลูน และค่อย ๆ ถอยกล้องออก เพื่อดันนิ่วที่ติดอยู่กับบอลลูนให้เคลื่อนออกมาจากท่อทางเดินน้ำดีหรือท่อตับอ่อน ให้ตกลงสู่ลำไส้เล็กและถูกขับถ่ายออกไป
• ในกรณีที่การรักษามีความซับซ้อน เช่น นิ่วตกลงไปในถุงน้ำดี มีนิ่วเป็นจำนวนมาก พบพังผืด หรือชื้นเนื้อต้องสงสัย แพทย์จะพิจารณารักษาต่อทันทีด้วยวิธีการผ่าตัดส่องกล้องนิ่วในถุงน้ำดี (Laparoscopic cholecystectomy: LC) หรือการตัดชิ้นเนื้อส่งตรวจยังห้องปฏิบัติการทางการแพทย์
• เมื่อการส่องกล้องตรวจท่อน้ำดีและตับอ่อนเสร็จสิ้น แพทย์จะค่อย ๆ ดึงกล้องกลับออกมา ถอดยางกันฟันออก จัดท่าให้ผู้รับการตรวจนอนหงาย ทำการอบอุ่นร่างกาย ตรวจประเมินอาการและตรวจสัญญาณชีพเป็นระยะ โดยการตรวจการตรวจรักษานี้จะใช้เวลาประมาณ 1-2 ชม.

ขั้นตอนหลังการตรวจ ERCP

• แพทย์จะให้ผู้เข้ารับการตรวจพักฟื้นที่ รพ. 24 ชม. เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น เช่น การติดเชื้อในท่อทางเดินน้ำดีหรือท่อตับอ่อนที่อาจทำให้เกิดทางเดินน้ำดีอักเสบเฉียบพลัน หรือตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน
• แพทย์จะให้ผู้รับการตรวจงดน้ำและอาหารต่ออีกอย่างน้อย 6-8 ชม. หลังการตรวจ เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น หากไม่มีภาวะแทรกซ้อนหรืออาการผิดปกติใด ๆ เช่น ปวดท้อง จุกเสียดแน่นท้อง คลื่นไส้อาเจียน หรือมีไข้สูง แพทย์จะให้จิบน้ำ ทานอาหารอ่อน และอนุญาตให้กลับบ้านได้
• แพทย์จะนัดหมายวันและเวลาเพื่อเข้ามาติดตามอาการหลังการตรวจ

ผลข้างเคียง ภาวะแทรกซ้อนของการตรวจ ERCP

ผลข้างเคียงทั่วไปจากการส่องกล้องตรวจท่อน้ำดี และตับอ่อน ERCP เช่น เจ็บคอเล็กน้อย หรือท้องอืดที่เกิดจากแรงดันลมในการขยายบอลลูน โดยอาการเหล่านี้จะเกิดขึ้นชั่วคราวและค่อย ๆ หายไป ส่วนภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น ได้แก่

• ตับอ่อนอักเสบเฉียบพลับ (Acute pancreatitis) พบได้ร้อยละ 3-5 โดยจะมีอาการปวดท้อง คลื่นไส้ และอาเจียนภายใน 24 ชม. หลังการส่องกล้อง ซึ่งเกิดจากการมีนิ่วอุดตันในท่อน้ำดีหรือท่อตับอ่อนเป็นเวลานาน โดยแพทย์จะให้การรักษาอย่างต่อเนื่องและตรวจอาการเป็นระยะ โดยอาการต่าง ๆ จะค่อย ๆ หายดีภายใน 2-3 วัน
• การติดเชื้อ (Infections) พบได้ร้อยละ 5-10 โดยจะมีอาการปวดท้อง และมีไข้ ซึ่งมักเกิดจากเชื้อแบคทีเรียในระหว่างการระบายน้ำดีออกจากท่อทางเดินน้ำดีหรือท่อตับ โดยแพทย์จะรักษาโดยการให้ยาปฏิชีวนะและเฝ้าระวังอาการจนกว่าจะหายดีเป็นปกติ
• เลือดออก (Bleeding) พบได้ร้อยละ 2.5-5 โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ที่ต้องงดการทานยาต้านการแข็งตัวของเกล็ดเลือดลงชั่วคราวก่อนทำการตรวจ ซึ่งอาการเลือดออกอาจเกิดจากการตัดขยายกล้ามเนื้อหูรูดทางเดินน้ำดีเพื่อนำนิ่วออก หรือเกิดจากแผลในลำไส้เล็กส่วนต้น และมักเกิดภายใน 24 ชม. หลังการส่องกล้อง โดยอาการต่างจะค่อย ๆ หายเป็นปกติ เมื่อแพทย์อนุญาตให้ผู้เข้ารับการตรวจ ทานยาต้านการแข็งตัวของเกล็ดเลือดได้ตามเดิม

ข้อดีของการตรวจ ERCP

• เป็นทั้งการตรวจวินิจฉัยและรักษาในเวลาเดียวกัน ช่วยประหยัดเวลา ประหยัดค่ารักษาพยาบาล
• มีความปลอดภัยสูง มีความเสี่ยงต่ำ ภาวะแทรกซ้อนต่ำ และมีอัตราความสำเร็จสูงถึงร้อยละ 95
• ไม่ต้องผ่าตัด ไม่มีแผลผ่าตัด (*ยกเว้นในกรณีที่แพทย์รักษาต่อด้วยการผ่าตัด)
• รุกล้ำน้อย เจ็บน้อย ไม่เสียเลือดหรือเสียเลือดน้อย
• เนื้อเยื่อเสียหายน้อย อวัยวะภายในบอบช้ำน้อย
• ใช้เวลาในการทำหัตถการสั้นเพียง 1-2 ชม. เท่านั้น
• พักฟื้นสั้น นอน รพ. อย่างน้อย 24 ชม. (ปกติ 1-3 วัน)
• ฟื้นตัวเร็ว กลับไปทำงานและใช้ชีวิตได้เร็ว
• ปลอดภัยสำหรับกลุ่มผู้สูงอายุ กลุ่มเปราะบาง ผู้ที่มีโรคประจำตัว
• ประสิทธิภาพในการรักษาเทียบเท่ากับการผ่าตัด
• ช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้รับการตรวจให้ดีขึ้น
• ช่วยให้ตรวจพบเนื้องอก พังผืด หรือมะเร็งระยะแรกเริ่มได้อย่างมีประสิทธิภาพ และนำไปสู่การรักษาได้ทันที

ERCP ส่องกล้องท่อน้ำดี และตับอ่อน รพ. เมดพาร์ค

ศูนย์ทางเดินอาหารและตับ รพ. เมดพาร์ค กรุงเทพ ประเทศไทย นำโดยทีมอายุรแพทย์และศัลยแพทย์ผู้ชำนาญการด้านโรคระบบทางเดินอาหารและตับที่มีประสบการณ์ระดับแนวหน้า มีความพร้อมในการตรวจวินิจฉัยและรักษาโรคระบบทางเดินน้ำดีและตับอ่อนที่มีความยากและซับซ้อนโดยการส่องกล้องและการผ่าตัดแบบ MIS แผลเล็ก เจ็บน้อย ฟื้นตัวไว ด้วยห้องผ่าตัดมาตรฐานสากล โดยการใช้เทคโนโลยีการแพทย์และอุปกรณ์ที่ทันสมัย ผสานเทคนิคทางการแพทย์ขั้นสูงที่มีความปลอดภัย รวดเร็ว และแม่นยำ ช่วยให้การรักษาเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด พร้อมทั้งให้การดูแลติดตามผลหลังการรักษาอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้แน่ใจว่าผู้เข้ารับการรักษาปราศจากภาวะแทรกซ้อน สามารถฟื้นตัวได้ไว ช่วยให้มีคุณภาพชีวิตที่ดี และมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรง