เลือกหัวข้อที่อ่าน
- ผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบแผลเล็ก คืออะไร
- ประเภทของการผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบแผลเล็ก
- โรคกระดูกสันหลังที่รักษาด้วยการผ่าตัดแผลเล็ก
- ความเสี่ยงของการผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบเปิดและแบบแผลเล็ก
- ประโยชน์ของการผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบแผลเล็ก
- ขั้นตอนการผ่าตัด
ผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบแผลเล็ก หรือแบบรุกล้ำน้อย
(Minimally Invasive Spine Surgery)
การผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบรุกล้ำน้อยหรือแผลเล็ก (Minimally Invasive Spine Surgery: MIS) เป็นทางเลือกในการผ่าตัดกระดูกสันหลังวิธีหนึ่ง ซึ่งโดยปกติแล้วในการผ่าตัดเปิดกระดูกสันหลังแบบดั้งเดิมจะทำการเปิดแผลยาวหนึ่งแผล เพื่อให้สามารถมองเห็นบริเวณที่ทำการผ่าตัดได้อย่างชัดเจน การเปิดแผลขนาดใหญ่นั้นทำให้กล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อได้รับความเสียหายในบริเวณกว้างและผู้ป่วยมีอาการปวดหลังการผ่าตัดมากกว่า
แต่การผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบแผลเล็ก แพทย์จะกรีดผิวหนังเพื่อเปิดแผลขนาดเพียงครึ่งนิ้ว ในหนึ่งหรือหลายตำแหน่ง เพื่อใส่เครื่องมือผ่าตัดขนาดเล็กและกล้องเอนโดสโคป (endoscope) เข้าไป แพทย์จะทำการผ่าตัดผ่านรอยขนาดเล็กดังกล่าว ทําให้กล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อได้รับความเสียหายน้อยกว่า อาการปวดหลังผ่าตัดน้อยกว่าการผ่าตัดแบบเปิด การนอนรักษาตัวในโรงพยาบาลสั้นและฟื้นตัวได้เร็วขึ้น
ประเภทของการผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบแผลเล็ก
- การผ่าตัดกระดูกสันหลังด้วยการส่องกล้อง (Endoscopic spine surgery)
- การผ่าตัดกระดูกสันหลังด้วยหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด (Robotic-assisted spinal surgery) ช่วยเพิ่มความแม่นยําในการผ่าตัดและลดข้อผิดพลาดของมนุษย์
- การผ่าตัดกระดูกสันหลังด้วยปัญญาประดิษฐ์ (Artificial intelligence) สามารถช่วยทํานายว่าวิธีการผ่าตัดแบบใดที่มีแนวโน้มที่จะประสบความสําเร็จมากที่สุด
โรคกระดูกสันหลังประเภทใดที่สามารถรักษาได้ด้วยการส่องกล้องแบบแผลเล็ก
- หมอนรองกระดูกสันหลังเคลื่อนกดทับเส้นประสาท
- การติดเชื้อที่กระดูกสันหลัง
- การเชื่อมข้อกระดูกสันหลัง
- โรคโพรงกระดูกสันหลังตีบแคบ
- เนื้องอกกดทับไขสันหลัง
- โรคกระดูกสันหลังคดและอาการหลังค่อม
- ภาวะกระดูกสันหลังยุบตัว
ผู้ที่เหมาะกับการผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบแผลเล็ก
แพทย์จะประเมินอาการและสภาพร่างกายของผู้ป่วยและอาจให้การรักษาแบบไม่ต้องผ่าตัดก่อนที่จะพิจารณาการผ่าตัด เพราะไม่ใช่ทุกคนที่เหมาะกับการผ่าตัดดังกล่าว
ความเสี่ยงของการผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบเปิดและแบบแผลเล็ก
ความเสี่ยงโดยทั่วไปของการผ่าตัดกระดูกสันหลัง ได้แก่
- ผลข้างเคียงจากยาระงับความรู้สึก
- ภาวะปอดติดเชื้อหลังการผ่าตัด
- ภาวะลิ่มเลือดอุดตันในปอด
- การติดเชื้อที่แผลผ่าตัด
- การสูญเสียเลือดระหว่างการผ่าตัด
ความเสี่ยงเฉพาะของการผ่าตัดกระดูกสันหลัง ได้แก่
- ภาวะน้ำหล่อเลี้ยงไขสันหลังรั่ว
- ความเสียหายของเนื้อเยื่อโดยรอบ
- ไขสันหลังหรือเส้นประสาทได้รับความเสียหาย ทําให้เกิดอาการปวดหรือเป็นอัมพาตได้ สําหรับการผ่าตัดปรับโครงสร้างกระดูกสันหลังมีความเสี่ยงในการเป็นอัมพาตอยู่ที่ 1 ใน 10,000 ราย
ประโยชน์ของการผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบแผลเล็ก
การผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบแผลเล็กมีข้อดีมากกว่าการผ่าตัดแบบเปิด ดังต่อไปนี้
- ใช้ยาสลบน้อยกว่า
- ลดการสูญเสียเลือดจากการผ่าตัด
- ทําให้กล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อได้รับความเสียหายน้อยลง
- ลดความเสี่ยงของการติดเชื้อ
- อาการปวดหลังการผ่าตัดน้อยลง
- ใช้ยาแก้ปวดน้อยลง
- รอยแผลเป็นจากการผ่าตัดมีขนาดเล็ก
- ระยะเวลาพักรักษาตัวในโรงพยาบาลสั้นลง
- ฟื้นตัวเร็วขึ้นและสามารถกลับไปทำกิจวัตรประจําวันได้เร็ว
ขั้นตอนการผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบแผลเล็ก
ก่อนการผ่าตัด
แนะนําให้ผู้ป่วยงดสูบบุหรี่และออกกําลังกายเป็นประจําเพื่อเสริมสร้างกล้ามเนื้อร่างกาย ช่วยให้การฟื้นตัวรวดเร็วยิ่งขึ้น หากกำลังรับประทานยาหรืออาหารเสริมอยู่ ควรแจ้งให้แพทย์ทราบเพื่อประเมินว่าจําเป็นต้องหยุดใช้ยาหรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารนี้หรือไม่ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการทำปฏิกิริยากับยาระงับประสาท
แพทย์จะทำการเอกซ์เรย์หรือการถ่ายภาพด้วยคลื่นสนามแม่เหล็ก (MRI) กระดูกสันหลัง และให้ยาปฏิชีวนะก่อนการผ่าตัดเพื่อป้องกันการติดเชื้อ ผู้ป่วยควรถามแพทย์ว่าจำเป็นต้องงดน้ำหรืออาหารก่อนเข้ารับการผ่าตัดหรือไม่
ระหว่างการผ่าตัด
แพทย์จะให้ยาระงับความรู้สึกเฉพาะที่หรือทั่วไปก่อนทําการผ่าตัด แล้วจึงเปิดแผลขนาดเล็กหนึ่งแผลหรือมากกว่านั้นผ่านทางหน้าอก หลัง หรือหน้าท้อง
แพทย์อาจใช้เครื่องฟลูออโรสโคป (fluoroscope) ซึ่งสามารถถ่ายภาพเอกซ์เรย์กระดูกสันหลังได้ทันทีระหว่างการผ่าตัดเพื่อกําหนดตําแหน่งของแผล และใช้กล้องเอนโดสโคป (endoscope) ซึ่งติดกล้องวิดีโอไว้ที่ส่วนปลาย ซึ่งจะถ่ายภาพภายในเพื่อแสดงบนจอมอนิเตอร์ระหว่างการผ่าตัด แพทย์จะใช้ท่อถ่างแผล (tubular retractors) เพื่อทำอุโมงค์ขนาดเล็กจากแผลไปยังพื้นที่ที่ต้องการผ่าตัดบนกระดูกสันหลัง โดยอุโมงค์ขนาดเล็กนี้จะเป็นพื้นที่ทำงานของแพทย์ เพื่อใส่เครื่องมือผ่าตัดหรือนำเอากระดูกหรือเนื้อเยื่อกระดูกสันหลังออกมาทางช่องทางนี้ จากนั้นแพทย์จะทำการปิดแผลด้วยการเย็บแผล เครื่องยิงเย็บ แผ่นปิดแผล หรือกาวติดแผล
หลังการผ่าตัด
โดยปกติผู้ป่วยจำเป็นต้องอยู่ในโรงพยาบาลเป็นเวลา 3-5 วัน ระยะเวลาพักฟื้นจะขึ้นอยู่กับอายุ สุขภาพ โรค ความยากของการผ่าตัด และความเชี่ยวชาญของทีมผ่าตัด ผู้ป่วยบางรายอาจใช้เวลาหลายเดือนกว่าจะหายดี การทำกายภาพบําบัดสามารถช่วยเสริมสร้างกล้ามเนื้อและเร่งให้ฟื้นตัวได้เร็วขึ้น
อย่างไรก็ตาม ผู้ป่วยควรติดต่อแพทย์ทันที หากมีอาการดังต่อไปนี้หลังผ่าตัด
- มีไข้มากกว่า 38 องศาเซลเซียส
- มีอาการปวดมากกว่าเดิม
- มีของเหลวออกมาจากแผลเป็นจำนวนมาก (ปกติแล้วอาจมีของเหลวออกมาเล็กน้อย)
หากมีอาการหายใจลําบากหรือปวดศีรษะอย่างรุนแรง ควรไปแผนกฉุกเฉินทันที
ก่อนที่จะเข้ารับการผ่าตัดกระดูกสันหลังแบบแผลเล็ก ผู้ป่วยควรทำการศึกษาและพิจารณาทีมผ่าตัดกระดูกสันหลังที่มีทักษะและประสบการณ์ โดยในทีมควรมีศัลยแพทย์กระดูก แพทย์กายภาพและการฟื้นฟู นักประสาทวิทยา และนักจิตวิทยาความเจ็บปวด และควรหาข้อมูลว่าทีมดังกล่าวทำการผ่าตัดกระดูกสันหลังมาแล้วกี่ครั้งและผลลัพธ์เป็นเช่นไร
