เลือกหัวข้อที่อ่าน

• การตั้งครรภ์แฝดเกิดขึ้นได้อย่างไร
• สาเหตุหรือปัจจัยที่เพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์แฝด
• สัญญาณของการตั้งครรภ์แฝดมีอะไรบ้าง
• ภาวะแทรกซ้อนของการตั้งครรภ์แฝด
• วิธีคลอดสำหรับครรภ์แฝดเป็นอย่างไร
• คำแนะนำจากแพทย์โรงพยาบาลเมดพาร์ค

ตั้งครรภ์แฝด ท้องแฝด

การตั้งครรภ์แฝด หรือ ท้องลูกแฝด (Multiple Pregnancy) เป็นการตั้งครรภ์ที่มีทารกในครรภ์มากกว่า 1 คน ขึ้นไป ยิ่งมีทารกในครรภ์มากเท่าไร ความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นกับการตั้งครรภ์ยิ่งมากขึ้นเท่านั้น

การตั้งครรภ์แฝดเกิดขึ้นได้อย่างไร

การตั้งครรภ์แฝด เกิดขึ้นได้ 2 วิธี ได้แก่

• ไข่ 1 ใบปฏิสนธิแล้วเกิดการแบ่งตัวก่อนฝังตัวในโพรงมดลูก เกิดเป็นแฝดแท้
• ไข่ 2 ใบขึ้นไปที่ปฏิสนธิกับอสุจิคนละตัวในเวลาเดียวกัน เกิดเป็นแฝดเทียม

ในการตั้งครรภ์แฝดสามขึ้นไป ทารกในครรภ์จะเป็นได้ทั้งแฝดแท้ แฝดเทียม หรือผสมกันไป ซึ่งเกิดได้เมื่อมีไข่ที่ปฏิสนธิมากกว่า 1 ใบ

แฝดแท้จะมีเพศเดียวกันตลอดจริงหรือไม่

ในเมื่อแฝดแท้เกิดจากไข่ใบเดียวกัน จึงมีสารพันธุกรรมที่เหมือนกัน ทำให้มีเพศเดียวกันเสมอ โดยเพศของทารกในครรภ์จะกำหนดโดยชนิดของเซลล์อสุจิที่ปฏิสนธิกับไข่ ซึ่งเซลล์อสุจิแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ เซลล์ที่มีโครโมโซม X และเซลล์ที่มีโครโมโซม Y หากไข่ ซึ่งมีโครโมโซม X เสมอ ปฏิสนธิกับอสุจิที่มีโครโมโซม X ตัวอ่อนจะเป็นเพศหญิง หากปฏิสนธิกับอสุจิที่มีโครโมโซม Y ตัวอ่อนก็จะเป็นเพศชาย

สาเหตุหรือปัจจัยที่เพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์แฝด

สาเหตุที่อาจทำให้เกิดการตั้งครรภ์แฝดมีหลายประการ เช่น

• ผู้หญิงอายุ 35 ปี จะมีโอกาสสูงที่จะตั้งครรภ์ลูกแฝดเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของคุณภาพไข่
• มีแฝดในครอบครัว
• ใช้ยากระตุ้นการตกไข่
• การรักษาภาวะมีบุตรยาก เช่น การทำปฏิสนธินอกร่างกาย (IVF) เพราะแพทย์อาจพิจารณาใส่ตัวอ่อนมากกว่า 1 ตัวเข้าไปในมดลูก

สัญญาณของการตั้งครรภ์แฝดมีอะไรบ้าง

อาการที่เกิดขึ้นขณะตั้งครรภ์แฝดอาจมากกว่าการตั้งครรภ์ทารกคนเดียว อาการที่อาจส่งสัญญาณว่ากำลังตั้งครรภ์แฝด ได้แก่

• คลื่นไส้ อาเจียนรุนแรง
• มีระดับฮอร์โมนเอชซีจี (hCG หรือ Human Chorionic Gonadotrophin) สูงกว่าค่ามาตรฐาน

ภาวะแทรกซ้อนของการตั้งครรภ์แฝด มีอะไรบ้าง

การตั้งครรภ์แฝดมักจะมีความเสี่ยงเกิดขึ้นมากกว่าการตั้งครรภ์ทารกคนเดียว แต่ไม่ได้หมายความว่าผู้ที่ตั้งครรภ์แฝดจะพบกับปัญหาในการตั้งครรภ์เสมอไป ตัวอย่างภาวะแทรกซ้อนในการตั้งครรภ์แฝด ได้แก่

• คลอดก่อนกำหนด เป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบได้บ่อยที่สุดของการตั้งครรภ์แฝด ครรภ์แฝดมีแนวโน้มจะคลอดก่อนกำหนดมากกว่าการตั้งครรภ์ทารกคนเดียว
• ความดันโลหิตสูงขณะตั้งครรภ์ โดยอาจเกิดได้ตั้งแต่หลังอายุครรภ์ 20 สัปดาห์ และผู้ที่ตั้งครรภ์แฝดจะมีอาการรุนแรงมากกว่าผู้ที่ตั้งครรภ์ทารกคนเดียว
• เบาหวานขณะตั้งครรภ์ มีสาเหตุมาจากปริมาณฮอร์โมนจากรกมากกว่าครรภ์ปกติ
• ภาวะทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ เป็นภาวะที่เด็กในครรภ์เจริญเติบโตในอัตราที่ช้ากว่าที่ควรจะเป็น ซึ่งอาจทำให้คลอดก่อนกำหนดหรือมีน้ำหนักตัวตอนเกิดต่ำ มีผู้ที่ตั้งครรภ์ลูกแฝดเกือบครึ่งหนึ่งที่มีภาวะแทรกซ้อนนี้
• แฝดแท้ที่ใช้รกเดียวกัน อาจเกิดภาวะที่คนหนึ่งซีดและอีกคนหนึ่งเลือดเข้ม (Twin-anemia-polycythemia Sequence) กล่าวคือ เด็กคนหนึ่งจะมีเซลล์เม็ดเลือดแดงต่ำ ขณะที่อีกคนจะมีเซลล์เม็ดเลือดแดงมากเกินไป หรือ Twin-twin Transfusion Syndrome (TTTS)

วิธีดูแลตัวเองให้แข็งแรงขณะตั้งครรภ์แฝด ต้องทำอย่างไร

สิ่งสำคัญสำหรับสตรีตั้งครรภ์แฝด คือ การได้รับสารอาหารเพียงพอ โดยให้เน้นการรับประทานโปรตีนและดื่มน้ำให้มาก พยายามทานอาหารให้ได้แคลอรี่ต่อวันให้เพิ่มขึ้นที่ 300 แคลอรีต่อทารกในครรภ์ 1 คน รับประทานธาตุเหล็กอย่างเพียงพอ นอกจากนี้ควรพักผ่อนอย่างเพียงพอเพื่อช่วยคลายความเครียดที่เกิดขึ้น และพบแพทย์เป็นประจำเพื่อให้ทารกในครรภ์ได้รับการดูแลที่ดีที่สุด

ขณะตั้งครรภ์แฝดสามารถออกกำลังกายได้ไหม

ส่วนใหญ่แล้วการออกกำลังกายขณะตั้งครรภ์แฝดสามารถทำได้ ให้เน้นการออกกำลังกายแบบแรงกระแทกต่ำเพื่อให้สุขภาพแข็งแรงและกระชับรูปร่าง การออกกำลังกายที่แนะนำ ได้แก่

• ว่ายน้ำ
• โยคะสำหรับคนท้อง
• การเดิน

แต่ควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์

วิธีคลอดสำหรับครรภ์แฝดเป็นอย่างไร

ปัจจัยที่แพทย์จะพิจารณาเพื่อแนะนำคุณแม่ว่าควรคลอดวิธีใด ได้แก่ สุขภาพของแม่ สุขภาพของทารกในครรภ์ ตำแหน่งของทารกในครรภ์ รวมถึงอายุครรภ์

วิธีคลอดมี 2 วิธี ได้แก่

1. คลอดทางช่องคลอด
   สำหรับครรภ์แฝดคู่ แม้ทารกแฝดคนแรกจะอยู่ในท่ากลับหัวเพื่อเตรียมคลอด และคลอดด้วยวิธีธรรมชาติได้ แต่แฝดอีกคนอาจไม่อยู่ในท่ากลับหัว ต้องทำการผ่าคลอด การคลอดทางช่องคลอดจึงไม่ค่อยเป็นที่นิยม เพราะอาจเกิดเหตุฉุกเฉินขึ้นกับทารกแฝดได้ โดยความเสี่ยงในการคลอดทางช่องคลอดที่อาจเกิดขึ้นได้คือสายสะดือย้อย
2. การผ่าตัดทำคลอด (Cesarean section) แพทย์มักจะเลือกวิธีผ่าท้องทำคลอดเมื่อ 
   
   • แฝดมากกว่า 2 คน
   • ทารกอยู่ในท่าผิดปกติ
   • สตรีตั้งครรภ์มีภาวะทางสุขภาพบางประการที่ทำให้คลอดธรรมชาติไม่ได้
   • ทารกในครรภ์มีความเสี่ยงต่อการเสียชีวิต (Fetal distress)
   • ทารกแฝดอยู่ในถุงน้ำเดียวกัน (Monoamniotic twin)

คำแนะนำจากแพทย์โรงพยาบาลเมดพาร์ค

การตั้งครรภ์แฝด มีโอกาสที่จะเกิดความเสี่ยงและปัญหาต่าง ๆ มากกว่าการตั้งครรภ์ทารกคนเดียว เช่น การคลอดก่อนกำหนด ซึ่งอาจเป็นอันตรายต่อทารก ดังนั้น แนะนำให้ผู้ตั้งครรภ์แฝดพบแพทย์เป็นประจำเพื่อติดตามสุขภาพของสตรีตั้งครรภ์และทารกในครรภ์