การบาดเจ็บที่ไขสันหลัง คืออะไร
ไขสันหลัง เป็นกลุ่มเส้นประสาทที่ทอดยาวมาจากสมอง ผ่านเข้าไปยังกระดูกสันหลัง ทำหน้าที่ส่งสัญญาณจากสมองไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย การบาดเจ็บที่ไขสันหลังอาจเกิดจากอุบัติเหตุ การติดเชื้อ หรือความพิการตั้งแต่กำเนิด ซึ่งอาจมีอาการเพียงชั่วคราวหรือถาวร การบาดเจ็บที่ไขสันหลังนั้นอาจทำให้สูญเสียการรับรู้ความรู้สึก การเคลื่อนไหว หรือการทำงานของร่างกายในระดับที่ต่ำกว่าบริเวณที่ได้รับบาดเจ็บ
การบาดเจ็บของไขสันหลัง สามารถแบ่งออกได้ 2 ระดับ
- Complete spinal cord injury คือ ภาวะการสูญเสียการรับรู้ความรู้สึกและการเคลื่อนไหวของร่างกายในระดับที่ต่ำกว่าส่วนที่บาดเจ็บลงไปทั้งหมด
- Incomplete spinal cord injury คือ ภาวะการสูญเสียการรับรู้ความรู้สึกและการเคลื่อนไหวของร่างกายในระดับที่ต่ำกว่าบริเวณที่บาดเจ็บเพียงบางส่วน
อาการของการบาดเจ็บที่ไขสันหลัง คืออะไร
อาการบาดเจ็บที่ไขสันหลังขึ้นอยู่กับตำแหน่งและความรุนแรง
- การสูญเสียการเคลื่อนไหว เป็นอัมพาตในระดับที่ต่ำกว่าตำแหน่งที่บาดเจ็บลงมา
- การสูญเสียการรับรู้ความรู้สึกบริเวณที่ได้รับบาดเจ็บ
- กลั้นปัสสาวะหรืออุจจาระไม่ได้
- กล้ามเนื้อตึงหดเกร็งหรือกระตุกเอง
- สมรรถภาพทางเพศเปลี่ยนแปลงไป ความต้องการทางเพศลดลง
- หายใจลำบาก ในผู้ที่ได้รับบาดเจ็บที่ระดับต้นคอ
- ภาวะประสาทอัตโนมัติผิดปกติ ซึ่งส่งผลให้ความดันโลหิตสูงมากเฉียบพลัน เป็นอันตรายต่อชีวิตและต้องได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วน
สาเหตุของการบาดเจ็บที่ไขสันหลัง คืออะไร
- อุบัติเหตุ เช่น อุบัติเหตุทางรถยนต์ จากการเล่นกีฬา การทะเลาะวิวาท
- สาเหตุที่ไม่ใช่อุบัติเหตุ เช่น การติดเชื้อ มะเร็ง ภาวะข้ออักเสบ หมอนรองกระดูกสันหลังเสื่อม
การได้รับบาดเจ็บที่ทำให้กระดูกสันหลัง เส้นเอ็น หรือหมอนรองกระดูกเสื่อมจนกดทับเส้นประสาทไขสันหลังก็อาจทำให้ไขสันหลังบาดเจ็บพร้อมกันได้
ภาวะแทรกซ้อนของการบาดเจ็บที่ไขสันหลัง
- ปัญหาทางระบบทางเดินหายใจ เช่น หายใจลำบากเนื่องจากกระบังลมทำงานได้ไม่สมบูรณ์ ส่งผลให้ต้องพึ่งพาเครื่องช่วยหายใจ
- ปัญหาด้านหัวใจและหลอดเลือด เช่น ความดันโลหิตต่ำ การไหลเวียนของเลือดผิดปกติ ความเสี่ยงที่จะเกิดลิ่มเลือดอุดตันหรือภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำส่วนลึก
- แผลกดทับ อาจติดเชื้อจนส่งผลให้เกิดภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ
- อาการปวดเรื้อรัง เนื่องจากเส้นประสาทได้รับบาดเจ็บ
- การหดเกร็งของกล้ามเนื้อ ทำให้ปวดกล้ามเนื้อและเคลื่อนไหวร่างกายไม่ได้
- กลั้นปัสสาวะและอุจจาระไม่ได้
- ปัญหาทางด้านอารมณ์และจิตใจ ผู้ป่วยอาจรู้สึกซึมเศร้า วิตกกังวล โรคเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนใจ (PTSD)
วิธีการตรวจวินิจฉัยการบาดเจ็บของไขสันหลัง
- การตรวจร่างกายและประเมินประสาทสัมผัสและการเคลื่อนไหว
- รังสีวินิจฉัย เช่น เอกซเรย์ CT สแกน และ MRI
- การตรวจทางระบบประสาทเพื่อประเมินความรุนแรงของอาการบาดเจ็บ
วิธีการรักษาอาการบาดเจ็บที่ไขกระดูกสันหลัง
- การรักษาฉุกเฉิน เพื่อไม่ให้อาการแย่ลง
- การตรึงและจำกัดการเคลื่อนไหวของกระดูกสันหลัง หลังจากได้รับบาดเจ็บทันทีเพื่อป้องกันไม่ให้อาการรุนแรงมากขึ้น
- ยา เช่น การฉีดยาสเตียรอยด์เพื่อลดการอักเสบและความเสียหายต่อไขสันหลัง
- การผ่าตัด เพื่อลดแรงกดทับหรือนำเศษกระดูกที่หักออกจากกระดูกสันหลัง
- การฟื้นฟูร่างกาย
- กายภาพบำบัดมุ่งเน้นการเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ เพิ่มขีดความสามารถในการเคลื่อนไหวของร่างกาย และช่วยให้ผู้ป่วยปรับตัวกับข้อจำกัดทางร่างกาย
- กิจกรรมบำบัดช่วยให้ผู้ป่วยพัฒนาทักษะที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิตและฝึกการใช้อุปกรณ์เพื่อช่วยในการทำกิจวัตรประจำวัน
- การบำบัดหรือการให้คำปรึกษาด้านสุขภาพจิต
- การจัดการกับอาการในระยะยาว
- การจัดการและดูแลอาการ เช่น การหดเกร็งของกล้ามเนื้อ อาการปวดเรื้อรัง การไม่สามารถกลั้นปัสสาวะหรืออุจจาระได้ ด้วยการใช้ยา อุปกรณ์ หรือการปรับเปลี่ยนวิธีการดำเนินชีวิตประจำวัน
การใช้ชีวิตร่วมกับอาการบาดเจ็บที่ไขสันหลัง
การใช้ชีวิตร่วมกับอาการบาดเจ็บที่ไขสันหลังต้องการการดูแลรักษาอย่างต่อเนื่อง การไปพบแพทย์ตามนัดช่วยให้แพทย์สามารถติดตามสุขภาพร่างกายและป้องกันภาวะแทรกซ้อนได้อย่างมีประสิทธิภาพ การเข้าร่วมกายภาพบำบัดและกิจกรรมบำบัดช่วยให้ผู้ป่วยปรับตัวเข้ากับการเปลี่ยนแปลงในชีวิตประจำวัน นอกจากนี้ ครอบครัว เพื่อน และบุคลากรทางการแพทย์ยังมีบทบาทสำคัญในการช่วยผู้ป่วยจัดการกับปัญหาทางร่างกาย อารมณ์ และการเข้าสังคม
คำถามที่ควรถามแพทย์
- อาการบาดเจ็บที่ไขกระดูกสันหลังรุนแรงแค่ไหน?
- บาดเจ็บที่ไขกระดูกสันหลังจำเป็นต้องรักษาด้วยวิธีการใด?
- บาดเจ็บที่ไขกระดูกสันหลัง ต้องใช้เวลาฟื้นฟูร่างกายนานเท่าไร?
- จะป้องกันการเกิดแผลกดทับหรือการติดเชื้อได้อย่างไร?
- บาดเจ็บที่ไขกระดูกสันหลัง ควรใช้อุปกรณ์ช่วยเหลือประเภทใดบ้าง?
- วิธีการจัดการอาการปวดหรืออาการเรื้อรังมีอะไรบ้าง?
