สารอาหารที่ช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันต่อโรคโควิด 19

ระบบภูมิคุ้มกันของเรามีบทบาทสำคัญในการช่วยให้เราต่อสู้กับเชื้อโคโรนาไวรัส (Coronavirus) ในช่วงการระบาดใหญ่ของโรคโควิด 19 (COVID-19) หลาย ๆ ท่านอาจกำลังประสบภาวะขาดสารอาหารหรือรู้สึกอ่อนแอลง อันมีสาเหตุสืบเนื่องมาจากหลากหลายปัจจัย เช่น การได้รับสารอาหารที่ไม่เพียงพอ เกิดอนุมูลอิสระ หรือใช้ของประจำวันที่มีส่วนผสมของสารเคมี ความเครียด และการอดนอน เป็นต้น ปัจจัยเหล่านี้ล้วนมีผลที่ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันของเราลดลง รวมทั้งอาจทำให้สุขภาพโดยรวมและความอยู่ดีมีสุขของเราถดถอยลงเช่นกัน

จะเกิดอะไรขึ้นเมื่อระบบภูมิคุ้มกันของเราอ่อนแอ?

เมื่อระบบภูมิคุ้มกันของเราอ่อนแอ ร่างกายจะไม่สามารถต่อสู้กับเชื้อไวรัส แบคทีเรีย และอนุมูลอิสระได้อย่างเต็มที่ การที่ร่างกายแสดงออกซึ่งอาการเจ็บป่วย อ่อนแรง หรือเหนื่อยล้า อาจเป็นสัญญาณบ่งบอกว่า ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ ซึ่งทำให้ง่ายต่อการติดเชื้อและสามารถนำไปสู่ปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรงกว่าตามมาได้

โดยปกติเซลล์เม็ดเลือดขาว แอนติบอดี ต่อมน้ำเหลืองและอวัยวะต่าง ๆ ของมนุษย์เราจะทำหน้าที่ให้ภูมิคุ้มกันของร่างกาย ในบุคคลที่มีระบบภูมิคุ้มกันบกพร่อง อาจมีความเสี่ยงสูงต่อโรคติดเชื้อ โรคปอดบวม จากภาวะภูมิคุ้มกันต่ำได้

สัญญาณและอาการ เมื่อระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ

อาการทั่วไปของผู้ที่มีภาวะภูมิคุ้มกันอ่อนแอ อาจแตกต่างกันไปตั้งแต่ระดับเบาไปจนถึงระดับรุนแรง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสภาพร่างกายของแต่ละบุคคล อาการอาจพัฒนาและสะสมอย่างช้า ๆ และจะแสดงออกมาเมื่อถูกกระตุ้นโดยปัจจัยเสี่ยง เช่น แบคทีเรีย เชื้อโรค หรือเชื้อไวรัส ในผู้ที่มีภาวะภูมิคุ้มกันอ่อนแอ จะยิ่งทำให้ง่ายต่อการติดเชื้อและหายป่วยได้ช้ากว่าผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันที่แข็งแรง

สัญญาณเริ่มต้นของผู้มีระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ ได้แก่

• อ่อนแรง เหนื่อยล้า
• เวียนศรีษะ
• มีอาการเหน็บชาที่มือและเท้า
• หายใจถี่ เร็ว
• ผิวหมองคล้ำหรือผิวแห้ง
• กล้ามเนื้ออ่อนแรง
• มีอาการหลงลืม

โรคติดเชื้อในผู้ป่วยที่มีระบบภูมิคุ้มกันบกพร่อง ได้แก่

• โรคปอดบวมหรือมีภาวะติดเชื้อในปอด (Pneumonia)
• โรคหลอดลมอักเสบ (Bronchitis)
• โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ (Meningitis)
• โรคติดเชื้อที่ผิวหนัง (Skin infections)

วิตามินและสารอาหารสำคัญที่สามารถกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของเราได้

วิตามินและแร่ธาตุเป็นสารอาหารสำคัญที่ช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ช่วยคุ้มครองและป้องกันร่างกายของเราขณะต่อสู้กับเชื้อโรคร้ายและอนุมูลอิสระ อาหารที่อุดมไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุมีความสำคัญในการช่วยรักษา เสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันของเรา และยังช่วยป้องกันเราจากไข้หวัดตามฤดูกาลหรือไข้หวัดใหญ่และโรคติดเชื้อชนิดอื่น ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ การได้รับสารอาหารที่ไม่เพียงพอในแต่ละวัน อาจทำให้ได้รับปริมาณวิตามินและแร่ธาตุที่มีความจำเป็นต่อร่างกายลดตามไปด้วย หากปราศจาควิตามินที่จำเป็น เซลล์เม็ดเลือดแดงจะไม่สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ และออกซิเจนที่ไปเลี้ยงร่างกายจะลดน้อยลง

วิตามินและสารอาหารที่ช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน

วิตามินซี กรดแอสคอร์บิก (Vitamin C: ascorbic acid)

• วิตามินซีเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ที่ช่วยปกป้องเซลล์ของเราจากการติดเชื้อโรคโควิด 19 และลดความรุนแรงจากการติดเชื้อ วิตามินซีช่วยเพิ่มการทำงานของ T-lymphocyte (T-cell หรือเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดหนึ่งที่มีหน้าที่ช่วยค้นหาและกำจัดเซลล์ที่ติดเชื้อ) ช่วยป้องกันการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจและของร่างกายให้ดีขึ้นโดยการปรับปรุงการทำงานของเซลล์ต่าง ๆ ของระบบภูมิคุ้มกัน รวมทั้งช่วยให้ลำไส้ดูดซึมธาตุเหล็กได้ดียิ่งขึ้น ที่สำคัญ วิตามินซียังช่วยกระตุ้นการผลิตคอลลาเจนในมวลกระดูกและกล้ามเนื้อของเรา รวมถึงช่วยเสริมสร้างกระบวนการบำบัด ฟื้นฟูร่างกายอย่างมีประสิทธิภาพ
• แหล่งอาหารที่อุดมไปด้วยวิตามินซี ได้แก่ ส้ม กีวี มะนาว ส้มโอ เบอร์รี่ และมะเขือเทศ เป็นต้น

วิตามินดี 3 แคลซิเฟอรอล (Cholecalciferol)

• วิตามินดี 3 เป็นวิตามินที่มีความสามารถในการช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของระบบภูมิคุ้มกันได้ดีที่สุด วิตามินดี 3 หรือวิตามินแห่งแสงแดด จะถูกสังเคราะห์ขึ้นจาก อนุพันธ์ของ โคเลสเตอรอล คือ 7-ดีไฮโดรโคเลสเตอรอล (7-dehydrocholesterol) เมื่อรังสีอัลตราไวโอเลตบี (Ultraviolet B) ในแสงแดดกระทบกับผิวหนัง อย่างไรก็ตาม ที่เหนือละติจูดที่ 35 ในช่วงฤดูหนาวความแรงของสเปกตรัม UVB มักไม่เพียงพอต่อการสังเคราะห์วิตามินดี ในร่างกายตลอดทั้งวัน ในเขตร้อน แสงแดงในช่วงเช้าหรือเย็นมากๆก็ไม่เพียงพอต่อการสร้างวิตามินดีเช่นกัน
• วิตามินดี 3 ในรูปแบบที่ออกฤทธิ์คือ 1,25(OH)₂D (แคลซิไตรออล) มีตัวรับสำคัญคือ VDR ซึ่งทำหน้าที่ควบคุมการทำงานของยีนหลายร้อยตัว เซลล์ภูมิคุ้มกันทุกชนิดในร่างกายล้วนพบว่ามี VDR 
• อาหารที่มี วิตามินดี 3 มีน้อยชนิด พบมากในปลาทะเลน้ำลึกที่มีไขมันสูง เช่น ปลาแซลมอน ปลาซาร์ดีน ปลาแมคเคอเรล และปลาทูน่า ทำให้คนจำนวนมากจำเป็นต้องทานวิตามินเสริม

เอ็น-อะเซทิลซิสเทอีน (N-acetyl cysteine (NAC)

• N-acetyl cysteine เป็นสารตั้งต้นของกลูตาไธโอน ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระหลักที่มีส่วนช่วยในการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของเราให้ช่วยยับยั้งการแบ่งตัวของเชื้อไวรัส และลดการอักเสบ
• แหล่งอาหารที่อุดมไปด้วย N-acetyl cysteine ได้แก่ บรอกโคลี ถั่ว ไข่ ดอกกะหล่ำ ปลา และไก่ เป็นต้น

วิตามินบีคอมเพล็กซ์ หรือวิตามินบีรวม (Vitamin B Complex)

• วิตามินบีรวมประกอบด้วยวิตามินบีสำคัญหลายชนิดทำงานร่วมกัน ให้เกิดคุณประโยชน์ต่อระบบภูมิคุ้มกัน ระบบประสาท และอวัยวะสำคัญต่าง ๆ ของร่างกายรวมถึงสมอง ระบบประสาท ระบบหัวใจ กล้ามเนื้อ และผิวหนัง เป็นต้น
• แหล่งอาหารที่อุดมด้วยไปวิตามินบีรวม ได้แก่ ไข่ นม ปลาทูน่า ตับ หอยนางรม ปลาแมคเคอเรล ผักโขม และคะน้า เป็นต้น 

วิตามินบี 6 ไพริดอกซิ (Vitamin B6: pyridoxine) 

• วิตามินบี 6 เป็นชีวเคมีที่มีส่วนสำคัญในเรื่องการทำงานของสมองและระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ช่วยให้ร่างกายสร้างเซลล์เม็ดเลือดแดงใหม่ ๆ ที่นำออกซิเจนไหลเวียนไปทั่วร่างกาย ส่งเสริมการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง
• แหล่งอาหารที่อุดมไปด้วยวิตามินบี 6 ได้แก่ ปลาทูน่า ปลาแซลมอน ไก่ ถั่วลันเตา ผักใบเขียวเข้ม กล้วย ส้ม เป็นต้น

สังกะสี  (Zinc)

• สังกะสีเป็นองค์ประกอบของเอนไซม์มากมายช่วยการทำงานของยีน ฮอร์โมน การมองเห็น กลิ่น รส และระบบสืบพันธุ์ เพิ่มภูมิต้านทาน มีบทบาทในการช่วยป้องกันและลดความรุนแรงของโรคโควิด 19
• แหล่งอาหารที่อุดมไปด้วยสังกะสี คือเนื้อไม่ติดมัน อาหารทะเล โยเกิร์ต นม ถั่วเมล็ดแห้ง ถั่วเปลือกแข็ง เช่น อัลมอนด์ วอลนัท พีแคน เม็ดมะม่วงหิมพานต์ ข้าวโอ๊ต

แมกนีเซียม (Magnesium)

แมกนีเซียมมีบทบาทสำคัญในระบบสารเร่งปฏิกิริยาชีวเคมีหลายร้อยระบบที่ช่วยสนับสนุนการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันร่างกาย รักษาปริมาณมวลกระดูกและกล้ามเนื้อ ช่วยสนับสนุนการทำงานของร่างกายโดยรวม รวมไปถึงการทำงานของหัวใจและสมอง ระบบไหลเวียนโลหิต รวมถึงช่วยควบคุมชีพจรของร่างกาย เช่น ความดันโลหิตและอัตราการเต้นของหัวใจให้เป็นปรกติ

แหล่งอาหารที่อุดมไปด้วยแมกนีเซียม ได้แก่ ผักใบเขียว เมล็ดถั่ว เมล็ดธัญพืช เป็นต้น

เราจะเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันร่างกายและรักษาสุขภาพของเราให้แข็งแรงได้อย่างไร?

การไม่มีโรคเป็นลาภอันประเสริฐ สุขภาพที่ดี สมบูรณ์แข็งแรงเป็นสมบัติอันล้ำค่าที่มนุษย์ปรารถนาจะครอบครอง การได้รับสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ และการนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอสามารถกระตุ้นและรักษาระบบภูมิคุ้มกันของเราได้

อย่างไรก็ตาม ระบบภูมิคุ้มกันของเราอาจอ่อนแอลงอันเนื่องมาจากภาวะทุพโภชนาการโดยเฉพาะอย่างยิ่งช่วงระหว่างวิกฤตการระบาด หากมีอาการดังกล่าว ควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อขอรับคำปรึกษาและวางแผนการรักษาเฉพาะบุคคลเพื่อช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันที่แข็งแรงกลับคืนมา ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายมนุษย์ ถือเป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญที่สุดในการช่วยให้ร่างกายของเราแข็งแรง ช่วยป้องกันเราจากโรคภัยไข้เจ็บและช่วยให้เราใช้ชีวิตได้อย่างเป็นปกติสุขไปตลอดวิกฤตการณ์ระบาดในครั้งนี้

บทความโดย
คุณสุชญา สาธิตพิฐกุล
นักกำหนดอาหาร