คุณหมอนักคิด ผู้พลิกฟื้นชีวิตด้วยเทคนิค ผ่าตัดลิ้นหัวใจ
“ถ้าคุณจะ Happy คุณต้องทำสิ่งที่รัก และถ้าจะ Success คุณต้องรักสิ่งที่ทำ”
การผ่าตัดลิ้นหัวใจในอดีต ขึ้นชื่อว่าเป็นการผ่าตัดที่ยากและเสี่ยงมากจนมีคำเปรียบเปรยว่าเหมือนถูกส่งไปยัง ‘สะพานแห่งความเป็นและความตาย’ แต่ด้วยความพากเพียรของแพทย์ ทำให้การผ่าตัดหัวใจมีความเป็นไปได้มากขึ้นเรื่อย ๆ
MedPark Story มีโอกาสมาพูดคุยกับ นพ.ทวีศักดิ์ โชติวัฒนพงษ์ ศัลยแพทย์หัวใจ ผู้อุทิศชีวิตให้กับการผ่าตัดรักษาลิ้นหัวใจมานานกว่า 40 ปี เป็นนักประดิษฐ์ที่พัฒนาทั้งวิธีการผ่าตัด สร้างอุปกรณ์ทางการแพทย์ และยังเป็นคุณครูผู้ส่งต่อความรู้ ทักษะการผ่าตัดลิ้นหัวใจ ให้กับศัลยแพทย์หัวใจรุ่นใหม่ ให้นำพาแสงแห่งความหวังไปสู่คนไข้โรคหัวใจอีกมากมาย
หนึ่งหัวใจหยุดเต้น สู่การอุทิศตนเพื่อหัวใจทุกดวง
“แค่นึกถึงผมก็ยังเศร้าอยู่เลยนะ ในใจผมหวังมากว่าจะมีใครสักคนเดินมาบอกกับผมว่า คุณพ่อผมพ้นขีดอันตรายแล้ว”
คุณหมอเล่าย้อนไปช่วงที่คุณพ่อล้มป่วยเข้าโรงพยาบาล คุณหมอแอบไปนอนเฝ้าที่โรงพยาบาลทุกคืนด้วยความหวังว่าอาการของท่านจะดีขึ้นและได้กลับบ้านไปพร้อมกัน แต่แล้วหัวใจของคุณพ่อก็หยุดเต้น ภาพวินาทีของการปั๊มหัวใจ นอกจากจะเป็นภาพที่ฝังอยู่ในความทรงจำไม่ลืมเลือนแล้ว ยังเป็นแรงผลักดันที่สำคัญอีกด้วย
“ณ วินาทีนั้น ผมจะเป็นหมอให้ได้ เพื่อที่วันหนึ่ง ถ้ามีเหตุการณ์แบบที่ผมเคยเจอ ผมจะเดินไปบอกกับญาติคนไข้ ว่า ผมสามารถช่วยคนสำคัญของเขาได้”
คุณหมอตัดสินใจเดินบนเส้นทาง “ศัลยศาสตร์หัวใจและทรวงอก” เพราะเป็นสาขาที่ขาดแคลนแพทย์ และสาขานี้น่าจะเหมาะกับสไตล์ของตัวเองมากที่สุด
“หมอหัวใจนี่แหละ! อะไรที่มันช้า ๆ ไม่ใช่ทางของผม ผมชอบอะไรที่มันบู๊ ๆ ชอบการรักษาที่ทำแล้วเห็นผลทันที ทำให้เรามีใจจดใจจ่อกับการรักษาได้ดีครับ แล้วตอนเด็ก ๆ ผมชอบคิดนอกกรอบ เวลาพ่อซื้อของอะไรมาให้ ผมจับแยกส่วนก่อนเลย แล้วเอามาประกอบกันใหม่ ซึ่งพ่อก็ไม่เคยว่าเลยสักครั้ง มันทำให้ผมมีความกล้าที่จะคิดสร้างสรรค์มาตั้งแต่เด็ก”
คุณหมอยังใช้ความคิดสร้างสรรค์ในการประดิษฐ์วงแหวนซ่อมเยื่อหุ้มหัวใจ Autologous Pericardium Ring จนได้รับรางวัลผู้ประดิษฐ์ดีเด่นจากกระทรวงสาธารณสุข ทุกวันนี้คุณหมอก็ยังคงคิดค้นเทคนิคใหม่ ๆ ในการรักษาอยู่ตลอด โดยเมื่อเดือนตุลาคม 2567 ที่ผ่านมา คุณหมอได้รับเชิญจากมหาวิทยาลัย Stanford ประเทศสหรัฐอเมริกา ให้ไปบรรยายในฐานะ Visiting Professor อีกด้วย
คุณหมอผู้สร้างปาฏิหาริย์ ผ่าตัดซ่อมลิ้นหัวใจ
คุณหมอมีประสบการณ์รักษาผู้ป่วยมาแล้วมากมาย โดยเคสที่ประทับใจมากเป็นคนไข้ผู้หญิงวัย 16 ปี ที่ได้ผ่าตัดซ่อมลิ้นหัวใจ ให้เป็นเคสแรก หลังจากกลับมาจากการไปเรียนต่อที่ประเทศออสเตรเลีย
“คนไข้เป็นโรคผนังกั้นหัวใจห้องบนรั่วแต่กำเนิด และมีลิ้นหัวใจรั่ว แต่วิธีการรักษาตามมาตรฐานในสมัยนั้น คือ การปิดรูรั่วที่ผนังหัวใจ และเปลี่ยนลิ้นหัวใจเทียมชนิดโลหะ การซ่อมลิ้นหัวใจไม่ได้พัฒนาเหมือนในปัจจุบัน มันจะมีผลข้างเคียงที่ร้ายแรง อย่างแรกเลย เขาต้องกินยาละลายลิ่มเลือดตลอดชีวิต ชีวิตของเขาจะสั้นลงไปครึ่งนึง เขาจะมีลูกไม่ได้ และเสี่ยงต่อปัญหาลิ่มเลือดอุดตัน หรือเลือดออกในสมอง เสี่ยงต่อความพิการหรือเสียชีวิต แต่ผมสามารถรักษาเขาได้ด้วยวิธีซ่อมลิ้นหัวใจที่เรียนมา”
คุณหมอได้ใช้วิชาที่ได้เรียนมาจากต่างประเทศ รักษาจนคนไข้หายดีโดยไม่ได้รับผลข้างเคียง และคุณหมอใช้เวลานานกว่า 5 ปี ในการพยายามตามหาคนไข้คนนี้ จนในที่สุดก็มีโอกาสได้พบกันอีกครั้ง
“พอเจอหน้าปุ๊บ เราร้องไห้กอดกันเลยครับ มันเป็นเรื่องน่าดีใจมาก เด็กคนนั้นที่ผมเคยรักษา เขามีชีวิตเหมือนคนปกติ แข็งแรงดี มีลูกแล้ว 2 คน และมีชีวิตที่ดีมาก หัวใจที่ซ่อมมา 30 กว่าปี ไม่มีรั่วเลย ความพยายามพากเพียรของเรา สามารถแก้ไขสิ่งที่ธรรมชาติสร้างมาไม่สมบูรณ์ สามารถสร้างความหวังต่อชีวิตให้คนได้ อันนี้คือความภูมิใจที่สุดของผมครับ”
Train the Trainer พัฒนาศักยภาพหมอผ่าตัดหัวใจในโรงพยาบาลภูมิภาค
“ผมเคยเห็นคนไข้และญาติคนไข้ ต้องเดินทางจากต่างจังหวัดมารักษาในกรุงเทพฯ เขาต้องอยู่อย่างยากลำบาก ผมตั้งเป้าเลยว่า ถ้าผมเก่งแล้ว ผมจะเอาความรู้กระจายไปต่างจังหวัด ให้การรักษาไปอยู่หน้าบ้านเขา ผู้คนจะได้ไม่ต้องลำบากแบบนี้”
คุณหมอทวีศักดิ์ นอกจากจะเป็นศัลยแพทย์หัวใจและทรวงอกมือทองของประเทศไทยแล้ว ยังดำรงตำแหน่งสำคัญ เช่น นายกสมาคมศัลยแพทย์ทรวงอก ผู้ก่อตั้งและประธานมูลนิธิรักษ์หัวใจ แต่อีกบทบาทน่าสนใจคือ ผู้ก่อตั้งโครงการ Train the Trainer เพื่อถ่ายทอดองค์ความรู้ ส่งต่อเทคนิคการผ่าตัดซ่อมแซมลิ้นหัวใจให้กับแพทย์ทั่วประเทศไทย ซึ่งในปัจจุบันได้ทำไปแล้วถึง 12 จังหวัด และยังต่อยอดการถ่ายทอดความรู้ในระดับภูมิภาคอีกด้วย
“ผมเปิดโครงการ International Fellow มีลูกศิษย์หลายคนจากหลายประเทศ แพทย์หญิง CVT คนแรกของประเทศลาว ก็เป็นผลสำเร็จจากโครงการนี้ และยังมีแพทย์ชาวญี่ปุ่น 3 คน แพทย์ชาวจีน แพทย์ชาวอินโดนีเซีย ที่ส่งมาเรียนกับเรา เกิดเป็น Network ของศัลยแพทย์หัวใจและทรวงอกที่ใหญ่โตขึ้นเรื่อย ๆ”
เตรียมตัวให้ดี ต้องสู้เสมอ และไม่กลัวความล้มเหลว
เคล็ดลับความสำเร็จในการรักษาคนไข้คือ ต้องสู้ ไม่ยอมแพ้ พร้อมกับยกตัวอย่างที่น่าทึ่งอย่างการผ่าตัดลิ้นหัวใจให้กับคนไข้อายุ 96 ปี ซึ่งถือว่าเป็นเคสที่ยากมากและไม่สามารถรักษาด้วยวิธีการอื่นได้ แต่ด้วยการเตรียมตัวที่ดีของแพทย์ ความใจสู้ของคนไข้ ที่แม้จะนอนในห้องไอซียูนานนับ 6 วัน แต่คนไข้ก็ไม่ยอมแพ้และสามารถเอาชนะอุปสรรคร่วมกันสำเร็จ
“ผมไม่เคยถอยง่าย ๆ ถ้าเรามีทางที่จะสู้ได้ ผมก็จะอธิบายให้คนไข้เข้าใจ ให้เขาสู้ไปด้วยกัน อย่างเคสคนไข้อายุ 96 ปี ต้องผ่าเปิดอก คนอื่นบอกเป็นว่าเป็นไปไม่ได้ แต่ผมเชื่อว่าผมทำได้ แล้วคนไข้ก็เชื่อว่าเขาสู้ได้ เพราะนี่คือ ชีวิตของเขา”
คุณหมอทวีศักดิ์ ยังทิ้งท้ายฝากถึงทุกคนที่กำลังเผชิญกับบทเรียนชีวิตที่ยากยิ่ง
“เวลาคุณทำสิ่งใหม่ ๆ คุณต้องล้มเหลวบ้าง เพราะคุณยังไม่รู้วิธีทำ พอคุณเรียนรู้จากความล้มเหลวแล้ว คุณจะทำสิ่งนั้นสำเร็จได้ แต่ความสำเร็จในวันนี้จะนำมาซึ่งความล้มเหลวในอนาคตอีกแน่นอนในความท้าทายใหม่ อย่าไปกลัวมัน มันเป็นวัฏจักรที่คอยเสริมซึ่งกันและกันเสมอ ความพ่ายแพ้ไม่ใช่เรื่องน่ากลัว ความพ่ายแพ้ในวันนี้ คือก้าวสำคัญในความสำเร็จใหม่ในอนาคต เราต้องยอมรับ ต้องเข้าใจ แต่ต้องไม่ยอมแพ้”