ภาวะเหงือกร่น
ภาวะเหงือกร่น คือ โรคเหงือกประเภทหนึ่งที่เนื้อเยื่อเหงือกร่นออกจากเนื้อฟันจนเผยให้เห็นรากฟัน ภาวะนี้ทำให้ฟันผุได้ง่ายขึ้นและทำให้เกิดอาการเสียวฟันขณะแปรงฟันหรือรับประทานอาหาร ภาวะเหงือกร่นอาจเกิดขึ้นกับฟันซี่เดียวหรือหลายซี่ และเกิดขึ้นได้กับคนทุกวัย แต่มักพบได้มากในผู้ที่มีอายุมากกว่า 65 ปี
อาการเหงือกร่น
- เหงือกเลื่อนลงจนเห็นรากฟัน
- รู้สึกไม่สบายหรือมีอาการปวดตึงบริเวณขอบเหงือก
- เสียวฟันเมื่อรับประทานของร้อน ของเย็น หรือของหวาน
- รู้สึกเสียวฟันเมื่อแปรงฟัน ใช้ไหมขัดฟัน หรือขณะทันตแพทย์ทำความสะอาดช่องปาก
ควรพบทันตแพทย์เมื่อไร
โดยปกติแล้วควรพบทันตแพทย์อย่างน้อยปีละ 2 ครั้งเพื่อเข้ารับการตรวจและทำความสะอาดช่องปากอย่างสม่ำเสมอ หากมีอาการข้างต้นสามารถพบทันตแพทย์ได้ทันทีเพื่อหาสาเหตุของอาการ ภาวะเหงือกร่นที่ไม่รับการรักษาอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรง เช่น การสูญเสียกระดูกฟัน ฟันหลุด ฟันโยก เศษอาหารติด หรือฟันผุบริเวณรากฟัน
สาเหตุของภาวะเหงือกร่น
- เนื้อเยื่อเหงือกบางเนื่องจากกรรมพันธุ์
- การแปรงฟันที่รุนแรงเกินไป
- การสะสมของคราบจุลินทรีย์หรือคราบหินปูนจากการดูแลสุขภาพช่องปากอย่างไม่ทั่วถึง
- โรคปริทันต์อักเสบ
- ฟันซ้อนเกหรือการเรียงตัวของฟันผิดปกติ
- มีประวัติจัดฟัน
- การเคี้ยวยาสูบหรือสูบบุหรี่
- การเจาะปากหรือเจาะลิ้น
การตรวจวินิจฉัย
ภาวะเหงือกร่น มักตรวจพบระหว่างการตรวจสุขภาพช่องปากประจำปี โดยแพทย์จะใช้เครื่องมือตรวจปริทันต์วัดระยะและประเมินความลึกของร่องเหงือก ซึ่งผู้ที่มีสุขภาพเหงือกที่ดี ความลึกของเหงือกจะอยู่ที่ 1 - 3 มิลลิเมตร ในขณะที่ผู้ที่เหงือกอักเสบความลึกของเหงือกจะอยู่ที่ราว 4 มิลลิเมตร และจะลึกกว่า 5 มิลลิเมตรในผู้ป่วยโรคปริทันต์ ทั้งนี้ผู้ที่มีภาวะเหงือกร่นมักมีภาวะสูญเสียกระดูกฟันร่วมด้วย
การรักษาภาวะเหงือกร่น
ภาวะเหงือกร่นนั้นไม่สามารถรักษาให้เหงือกกลับมาเป็นอย่างเดิมได้ การรักษาอย่างทันท่วงทีจะสามารถหยุดและป้องกันไม่ให้อาการรุนแรงไปกว่าเดิม โดยวิธีการรักษานั้นขึ้นอยู่กับสาเหตุของโรค ในกรณีที่ไม่รุนแรง อาจสามารถทำการรักษาโดยไม่ต้องผ่าตัดได้ ยกตัวอย่างเช่น การรักษาโรคปริทันต์อักเสบ การอุดฟันในกรณีที่มีฟันสึกร่วมด้วย หรือการจัดฟัน แต่ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักจะต้องเข้ารับการผ่าตัด
การรักษาเหงือกร่นโดยไม่ต้องผ่าตัด
- การรักษาโรคปริทันต์อักเสบ หากเหงือกร่นเนื่องจากโรคปริทันต์อักเสบ แพทย์จะแนะนำวิธีแปรงฟันและรักษาความสะอาดช่องปากอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น แพทย์จะทำความช่องปากอย่างล้ำลึก อันได้แก่ การขูดหินปูนและเกลารากฟันเพื่อกำจัดหินปูนที่อยู่บริเวณผิวรากฟันและใต้เหงือกลึก และอาจทายาปฏิชีวนะในเหงือก
- การอุดฟันในกรณีที่มีฟันสึกร่วมด้วย แพทย์จะทำการติดวัสดุสีเหมือนฟัน (composite resin) เพื่อปิดรากฟัน
- การจัดฟัน ฟันเก ฟันซ้อน ฟันขึ้นผิดแนวอาจเป็นสาเหตุของภาวะเหงือกร่น การจัดฟันจะช่วยปรับตำแหน่งฟันและแนวเหงือกกลับมาอยู่ในตำแหน่งเดิมได้
ภาวะเหงือกร่นนั้นทำให้ส่วนของรากฟันโผล่ขึ้นมา ซึ่งสารเคลือบรากฟันนั้นจะบางกว่าสารที่เคลือบฟัน ทำให้รู้สึกเสียวฟันได้ง่าย แพทย์จะทำการเคลือบฟลูออไรด์และสารป้องกันการเสียวฟันเพื่อช่วยบรรเทาอาการ โดยผู้ป่วยสามารถใช้ยาสีฟันป้องกันอาการเสียวฟันร่วมด้วยได้ ซึ่งจำเป็นต้องใช้นานหลายสัปดาห์กว่าจะเห็นผล
การรักษาเหงือกร่นโดยการผ่าตัด
การปลูกถ่ายเหงือก เป็นวิธีที่การรักษาภาวะเหงือกร่นที่มีประสิทธิภาพ มักทำโดยทันตแพทย์เฉพาะทางด้านปริทันตวิทยา ซึ่งจะนำเนื้อเยื่อจากเพดานปากมาเย็บติดเข้ากับเหงือกเพื่อปิดรากฟัน
การป้องกันเหงือกร่น
การหมั่นดูแล รักษาสุขภาพช่องปากสามารถช่วยลดความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะเหงือกร่นได้ โดยเฉพาะให้ผู้ที่เนื้อเยื่อเหงือกบางเนื่องจากกรรมพันธุ์
- แปรงฟันให้สะอาดวันละ 2 ครั้ง
- ใช้ไหมขัดฟันทุกวัน
- ปฏิบัติตามคำแนะนำของทันตแพทย์และเข้ารับการรักษาตามนัด
- เลือกใช้แปรงขนอ่อนในการแปรงฟัน
- งดสูบบุหรี่หรือเคี้ยวยาสูบ
หากสังเกตเห็นสัญญาณของภาวะเหงือกร่น ควรพบทันตแพทย์ทันที
